مهم‌ترین نکات ایمنی برای کار با انواع جرثقیل

از مهم ترین نکات ایمنی برای کار با انواع جرثقیل می توان به رعایت استانداردهای بین المللی، استخدام اپراتورهای متخصص و آموزش دیده، بازرسی روزانه جرثقیل، استفاده از علائم هشدار دهنده در محدوده کارگاه، آگاهی از ظرفیت بار جرثقیل، جلوگیری از حرکت ناگهانی بار، استفاده از وسایل حفاظت فردی و گزارش دهی مشکلات فنی به واحد تعمیرات اشاره کرد.
جرثقیل ها نقش غیرقابل جایگزینی در صنایع مختلف ایفا می کنند. این تجهیزات قدرتمند با حمل و جابجایی بارهای سنگین و بزرگ، به تسهیل و تسریع روند کار کمک می کنند. در کنار این اهمیت، خطرات بسیاری نیز در هنگام کار با جرثقیل ها وجود دارد که در صورت عدم رعایت نکات ایمنی کار باعث به وجود آمدن حوادث جبران ناپذیر شود. یکی از این تجهیزات مهم جرثقیل ها، سبد بالابر جرثقیل است که برای جابجایی افراد یا ابزارآلات به ارتفاعات مختلف استفاده می شود. انتخاب و استفاده صحیح از این سبدها و سایر تجهیزات جانبی می تواند ضریب ایمنی عملیات را تا حد چشمگیری افزایش دهد.

8 نکته ایمنی برای کار با جرثقیل

در محیط های صنعتی یا ساختمانی که جرثقیل ها استفاده می شوند، یکی از موضوعات مهم که باید همواره مورد توجه قرار گیرد، ایمنی کار با جرثقیل مانند رعایت بهترین زاویه باربرداری جرثقیل و محاسبه ظرفیت باربرداری و… است. از مهمترین نکات کار با جرثقیل به این موارد می توان اشاره کرد:

• توجه به استانداردهای بین المللی
• گذراندن دوره های آموزشی تخصصی اپراتور و اطمینان از صلاحیت او در کار
• بازرسی روزانه جرثقیل
• استفاده از علائم هشدار دهنده در محدوده کارگاه
• آگاهی از ظرفیت بار جرثقیل
• جلوگیری از حرکت ناگهانی بار و استفاده از راهنما
• استفاده از وسایل حفاظت فردی؛ خط دفاعی نهایی در برابر خطرات
• گزارش دهی مشکلات فنی به واحد تعمیرات

1. توجه به استانداردهای بین المللی

استانداردهای بین المللی به ما می گویند چگونه از جرثقیل ها به درستی استفاده کنیم، نحوه صحیح کار با شگل چیست؟ در چه شرایطی آن ها را به کار بگیریم و چه معیارهایی را برای انتخاب سایر ملحقات مانند نوع اتصالات، جنس سیم بکسل، نحوه نصب و استفاده از آن ها را در نظر بگیریم.
مطابق با اصول تعریف شده در استانداردهای جهانی، هر نوع جرثقیل باید دارای مدارک فنی مشخص، دفترچه راهنمای معتبر و برگه های بازرسی ایمن سازی باشد. همچنین باید چرخه های مشخصی برای سرویس و بازبینی دستگاه ها تعریف شده و توسط نهادهای ناظر تایید شود.

2. گذراندن دوره های آموزشی تخصصی اپراتور

یکی از نکات ایمنی کار با جرثقیل، به کار گیری اپراتورهای حرفه ای و آموزش دیده است که نه فقط توانایی کار با دستگاه را داشته باشند، بلکه با تمامی خطرات احتمالی، شرایط اضطراری، دستورالعمل های ایمنی و دستورالعمل های عملکردی آشنا باشند. حضور اپراتور فاقد گواهی صلاحیت در محل کار، ریسک پروژه را به طرز نگران کننده ای بالا می برد و می تواند نتایجی جبران ناپذیر در پی داشته باشد. داشتن گواهی صلاحیت اپراتور، نشان می دهد فرد پس از طی دوره های تخصصی و ارزیابی های عملی و نظری، توانایی لازم برای کار با جرثقیل را دارد.

3. بازرسی روزانه جرثقیل

در هر پروژه ای که با تجهیزات سنگین سر و کار دارد، بازرسی منظم پیش از آغاز به کار جرثقیل باید به یک عادت تبدیل شود. حتی اگر جرثقیل روز گذشته بدون نقص کار کرده باشد، این به معنای سلامت کامل آن برای روز بعد نیست. اگر کوچک ترین نشانه ای از پوسیدگی، شکستگی یا اختلال در عملکرد مشاهده شد، ادامه کار با آن دستگاه نباید انجام شود. نادیده گرفتن ایرادات کوچک، در بلندمدت می تواند به حوادث جدی منجر شود.

4. استفاده از علائم هشداردهنده در محدوده کارگاه

یکی از نکات ساده اما موثر برای افزایش ایمنی کار با جرثقیل، استفاده از نشانه های هشداردهنده در محدوده کاری است. این نشانه ها، نقش حیاتی در آگاه سازی افراد غیرمرتبط و حتی نیروهای اجرایی نسبت به خطرات احتمالی دارند. ورود افراد ناآگاه به محدوده باربرداری، می تواند منجر به حوادث ناگوار شود؛ اما نصب تابلوهای هشدار، نوارهای ایمنی، نورهای چشمک زن و حتی بلندگوهای اعلام خطر، تا حد زیادی از این خطرات جلوگیری می کند. بازوی بلند، بار معلق، یا حرکت افقی سریع دستگاه، تهدیداتی است که تنها با هشدارهای واضح و مستمر می توان آن را به حداقل رساند.

5. آگاهی از ظرفیت بار جرثقیل

یکی از مهم ترین اصول پایه ای در ایمنی کار با جرثقیل، شناخت دقیق ظرفیت مجاز بار است. هر جرثقیل دارای حد باربری مشخصی است که بر اساس طراحی، نوع، و شرایط کاری آن تعیین شده و نباید حتی لحظه ای نادیده گرفته شود. اپراتورها باید به طور کامل به نمودار بار جرثقیل، ظرفیت های مختلف در شعاع های گوناگون و شرایط خاص مانند وزش باد یا ناهمواری سطح، مسلط باشند.
استفاده از سیستم های هشدار اضافه بار و تجهیزات اندازه گیری دقیق وزن همگی باید بخشی از فرآیند استاندارد کاری باشند. تنها با احترام به محدودیت های تعیین شده، می توان ایمنی افراد و تجهیزات را تضمین کرد

6. جلوگیری از حرکت ناگهانی بار و استفاده از راهنما

یکی از خطرناک ترین اتفاقاتی که در زمان کار با جرثقیل ممکن است رخ دهد، حرکت ناگهانی یا کنترل نشده بار است. چنین حرکاتی تعادل دستگاه را به هم می زند و جان افراد حاضر در محیط را نیز تهدید می کند. بسیاری از حوادثی که منجر به خسارات جانی و مالی شده اند، ریشه در عدم ثبات بار، ناهماهنگی بین اپراتور و نیروی راهنما، یا عدم رعایت نکات پایه ای در مدیریت بار داشته اند.
هماهنگی بین اپراتور و راهنما باید از پیش تعریف شده و مبتنی بر زبان مشترک علامت دهی باشد. راهنما باید علاوه بر اشراف کامل به حرکات جرثقیل، آگاهی لازم از زاویه مناسب باربرداری و ظرفیت بار را نیز داشته باشد تا بتواند در شرایط بحرانی، عمل موثری انجام دهد.

7. استفاده از وسایل حفاظت فردی؛ خط دفاعی نهایی در برابر خطرات

در محیط های کاری، وسایل حفاظت فردی نقش یک سپر حیاتی را ایفا می کنند. در حوزه ایمنی کار با جرثقیل، این تجهیزات نه یک توصیه، بلکه یک الزام قطعی برای همه افراد حاضر در محدوده عملیات محسوب می شوند. کلاه ایمنی، کفش ایمنی، دستکش ضد برش، جلیقه شب تاب، و عینک محافظ تنها بخشی از تجهیزات پایه ای هستند که باید به طور مداوم توسط اپراتورها، راهنماها و تمامی پرسنل حاضر در اطراف جرثقیل استفاده شود. به ویژه در زمان استفاده از سبد جرثقیل، وجود کمربند ایمنی و تجهیزات ضد سقوط کاملا ضروری است.

8. گزارش دهی مشکلات فنی به واحد تعمیرات

هیچ دستگاهی، هر چقدر هم پیشرفته یا باکیفیت باشد، از بروز نقص فنی در امان نیست. اما تفاوت اساسی بین یک محیط کاری ایمن و پرخطر در نحوه برخورد با این مشکلات فنی نهفته است. در چارچوب اصول ایمنی کار با جرثقیل، یکی از مهم ترین و حیاتی ترین وظایف اپراتورها، گزارش فوری و دقیق کوچک ترین نقص یا اختلال به واحد تعمیرات است.
گزارش دهی نباید یک وظیفه اداری تصور شود، بلکه باید به عنوان یک اقدام پیشگیرانه برای حفاظت از جان انسان ها و سلامت تجهیزات دیده شود. وجود یک فرآیند رسمی، سریع و مستند برای ثبت، پیگیری و رسیدگی به اشکالات فنی، بخش جدایی ناپذیر از مدیریت حرفه ای ایمنی در محیط های صنعتی است.

جمع بندی

کار با جرثقیل ها، به ویژه در پروژه های صنعتی و ساختمانی، نیازمند رعایت دقیق اصول و استانداردهای ایمنی است تا از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود. از مهم ترین نکات ایمنی برای کار با انواع جرثقیل می توان به بازرسی های روزانه و دقیق جرثقیل، بررسی وضعیت اجزای مختلف، و شناسایی هرگونه نقص فنی اشاره کرد که نباید به هیچ عنوان نادیده گرفته شود.  استخدام اپراتورهایی که مسئول هدایت این تجهیزات هستند باید حتما دوره های آموزشی تخصصی را گذرانده باشند تا دانش و مهارت لازم برای کار با جرثقیل را داشته باشند. علاوه بر این، استفاده از علائم هشداردهنده و مشخص کردن محدوده کارگاه، به حفظ امنیت افراد حاضر کمک می کند و از ورود بی اجازه جلوگیری می نماید.